Dysleksja: jedna anomalia może wyjaśniać wszyskie objawy

Dysleksja objawia się u dziecka, na początku nauki czytania, poprzez brak kontroli połączeń między grafemami i fonemami.

Co to jest połowa „ef”? Ciężko jest nam to sobie wyobrazić, nawet kiedy nie jesteśmy dyslektykami, przyznaje pani Anne-Lise Giraud (Inserm, École normale supérieure, Paryż).

Kojarzymy dźwięk słowa, który nazywa się fonemem, z grafemem, który z grubsza jest literą, precyzuje badaczka z laboratorium nauk neurologicznych i kognitywnych.

U dyslektyków, reprezentacja umysłowa dźwieków słowa ma nie mieć tego samego formatu co u ludzi czytających normalnie, czyli u tych, którzy potrafią znaleźć odpowiedniki, wyjaśnia jeszcze pani Anne-Lise Giraud. Oni tak cienko ucinają dźwięki, że nie potrafią ich powiązać z grafemami, podsumowuję specjalistka.

A to właśnie udowodniły badania francuskich naukowców. Rezultaty tych prac zostały opublikowane w przeglądzie naukowym Neuron.

Dysleksja może mieć źródło w korze słuchowej

Powiązać literę „t” z dźwiękiem „te”, dla osoby normalnie czytającej jest łatwe, ponieważ ma ona w swojej głowie coś, co jest dobrym formatem, wyjaśnia uczona.

Niemowlęta, które są zdolne do rozróżniania allofonów, czyli jednostek lekko poniżej fonemów – tracą tę zdolność w miarę tego, jak mają kontakt z mową matki, ale dyslektycy mają mieć coś na kształt utrzymującego się trybu ucinania dźwięku właśnie poniżej fonemu, mówi pani Anne-Lise Giraud. 

Wychodząc od tej hipotezy, badaczka wraz ze swoimi kolegami obserwowała aktywność mózgową 44 osób doroslych, z który 23 cierpiało na dysleksję. Obserwacji tych dokonano dzięki magnetoencefalografii (MEG), poprzez badanie odpowiedzi na hałas modulowany, którego rytm zmieniał się od 10 do 80 herców.

Zarejestrowano zdolność sieci neuronowych kory słuchowej do przeciągania fazy rytmów, które są zawarte w dźwiękach, wyjaśnia pani Anne-Lise Giraud. Ta odpowiedź kory słuchowej jest silniejsza na częstotliwości na jakiej kora ma tendencję do oscylowania spontanicznego.

Po rekonstrukcji źródła sygnału MEG, badacze zrealizowali analizę czasu i częstotliwości odpowiedzi kory słuchowej, aby porównać profile odpowiedzi w korze słuchowej lewej i prawej, pomiędzy uczestnikami dyslektycznymi oraz niedyslektycznmi (grupa kontrolna).

Brak ucinania fonemów

Rezultaty pokazują, że jedna jedyna anomalia w korze słuchowej może być przyczyną trzech głównych twarzy dysleksji: trudność w umysłowej manipulacji dźwiękami, krótkoterminowe zapamiętywanie listy słów, spowolnienie zdolności szybkiego nazywania serii obrazów.

Dyslektycy mają mieć zredukowaną wrażliwość na dźwięki około 30 herców, co odpowiada niedoborowi w ucinaniu fonemów. Jeśli chodzi o pamięć, mowa tu raczej o hiperszybkości w ucinaniu słów około 60 herców, jak wyjaśnia jeszcze pani neurobiolog.

Jeśli dyslektycy ucinają drobniej, mają więcej małych „pakunków”, a ich pamięć krótkoterminowa jest przeciążona, stwierdza uczona, precyzując jeszcze, że rezultaty tego badania pozwalają odnieść się do genetyki. Albowiem genetyczne anomalie wpływają na dobrą konfigurację sieci kory mózgowej u dyslektyków.